modričaINFO za sve ljude dobre volje
Na stranici Crkvene opštine Koprivna – Modriča objavljen je interesantan prilog koji je sačinio koprivljanski sveštenik, protojerej Jadranko Stojanović i mi isti prenosimo u cjelosti.
Kao što je i najavljivano danas 13.03.2016.godine u prostorijama crkvene sale kod hrama Vaznesenja Gospodnjeg održan je čas Vjeronauke za odrasle. Tema časa je bila sveta Tajna Krštenja i Miropomazanja.
U daljem tekstu prenosimo jedan dio predavanja,pa pročitajte.
Pomaže Bog draga braćo i sestre,dragi naši vijernici!
Prije početka predavanja i časa želio bi da vam svima čestitam početak Vaskršnjeg posta koji sutra počinje i da Slavno Hristovo Vaskrsenje dočekamo u zdravlju, duhovno i tijelesno očišćeni od svake bolesti i grijeha.
Šta je Sveta Tajna Krštenja?
Tajnu Krštenja ustanovio je sam Spasitelj Hristos kada je po Vaskrsenju Svom dao apostolima zapovest: Idite i naučite sve narode, krsteći ih u ime Oca i Sina i Svetoga Duha. On je primerom Svojim osvetio krštenje, primivši ga od Jovana Krstitelja. Tajna krštenja se može izvršiti nad svakim čovekom koji ima veru, a kaje se za svoje grehe. To se vidi iz reči samoga Spasitelja i svetog apostola Petra. Spasitelj veli: Koji uzvjeruje i krsti se, spašće se, a apostol Petar: Pokajte se, i da se krstite svaki od vas u ime Isusa Hrista za oproštenje grehova: i primićete dar Svetoga Duha. Zato odrastao kandidat za krštenje ispoveda pri krštenju svoju veru čitanjem Simvola vere. Α kada se krštavaju deca koja nisu u stanju da ispovede svoju veru, onda to umesto njih, i za njih čini kum čitajući Simvol vere. Krštenjem se ljudsko biće upodobljava Gospodu Hristu (postaje sličan Gospodu) u Bogočovečanskom telu Crkve i postaje hrišćanin. Po reči Spasiteljevoj: Ako se ko ne rodi vodom i Duhom, ne može ući u Carstvo Božije. U svetoj vodi krštenja čovek se očišćuje od svega grešnog i preporađa Duhom Svetim. Ako je dete, očišćuje se od Praroditeljskog greha; ako je pak odrastao, očišćuje se i od ličnih grehova.
Koja je najvažnija radnja u ovoj svetoj tajni?
U obredu tajne krštenja najvažnija je radnja trostruko pogružavanje u vodu onoga koji se krštava, pri čemu sveštenik izgovara reči: Krštava se sluga Božji (kaže se ime koje je kum namenio) u ime Oca — amin, i Sina — amin, i Svetoga Duha — amin. Ovo pogružavanje označava sahranjivanje starog i vaskrsavanje novog čoveka, jer pretstavlja Spasiteljevu smrt i vaskrsenje.
Čijom zapovešću smatramo da je krštenje neophodno za svakog člana Crkve?
Hristovom zapovešću:
Prvo, sledujući Njegovom sopstvenom primeru;
Drugo, držeći se Njegove zapovesti koju je dao svojim učenicima: „Idite, dakle i naučite sve narode krsteći ih u ime Oca, i Sina i Svetoga Duha” (Mat. XXVIII, 19).
Treće, čuvajući Njegovu strogu opomenu: „…Ako se ko ne rodi vodom i Duhom, ne može ući v Carstvo Božje” (Jn. 111,5).
Koje tri stvari sveštenik zahteva od lica koje se krsti?
Odricanje od Satane, pokajanje i pravo veroispovedanje (Simvol vere).
Priprema za krštenje odraslih
Najbolji način pripreme za krštenje odraslih nekrštenih osoba obuhvata:
KATIHEZU – POUČAVANJE U VERI, odnosno upoznavanje sa osnovnim tajnama hrišćanske vere (kroz učešće u školama veronauke, razgovor sa parohom – duhovnikom – ili čitanje brošura poput Veronauke u kući, koje su izdate s blagoslovom Srpske pravoslavne Crkve).
Osoba koja se priprema za krštenje morala bi, pre samog čina krštenja, da poznaje Simvol vere, nastao iz potrebe da se sažeto ispovedi vera i da se Predanje crkve sažme radi ispovedavanja onih koji se krštavaju, kao i da savlada OČE NAŠ – molitvu koju nam je ostavio sam Gospod Isus Hristos.
UČENJE U CRKVENIM MOLITVAMA
Ozbiljna namera da se duhovno rodimo za večnost, podrazumeva i tako mali podvig kao što je odlazak u crkvu nedeljom i praznikom, da se, tokom liturgije, upozna sa Evanđeljem – čuje reč Božija i propoved sveštenika!
POST OD NAJMANJE TRI DANA PRE SAMOG ČINA KRŠTENJA
(uzdržavanje od mrsne hrane, kao i uzdržavanje od rđavih misli, želja i dela kao osnova očišćenja tela i uzdizanja duše za čin krštenja, kao obnavljanja svih telesnih i duhovnih sila, odnosno očišćenja od svakog predhodnog greha).
Priprema djece za krštenje i koja je dužnost kuma?
Za krštenje dece nije potrebna posebna priprema samog deteta, jer se deca krštavaju po veri kuma, koji u Svetoj Tajni Krštenja postaje duhovni roditelj kumčeta, jer ga duhovno rađa za Boga i večnost.
Kum, dakle, vodi svoje kumče kroz ceo njegov duhovni uzrast do punoće mere Hristove, te on, uz roditelje, ima veliku odgovornost za hrišćansko vaspitanje deteta, noseći na duši kako vrline, tako i grehe kumčeta, kao njegov glavni duhovni vaspitač.
Stoga je neophodno da, pri izboru kuma, roditelji deteta vrlo ozbiljno razmotre koliko će ovaj treći roditelj biti u mogućnosti da dete prati i usmerava tokom čitaavog života.
Kumstvo ne treba raskidati, niti olako shvatiti, jer ono podrazumijeva ozbiljnu, obostranu odgovornost i poštovanje, izraženo narodnom izrekom** Bog na nebu, kum na zemlji!
Kuma ne treba birati među krvnim srodnicima.
Naravno, kum mora da bude pravoslavne vere, dakle kršteni pravoslavni hrišćanin! Kao i ostali katihumeni, kum mora da zna molitvu Gospodnju – Oče Naš, i da je barem upoznat (ako ne na pamet) sa Simvolom vere, koji će čitati tokom krštenja.
Kumovi mogu da budu oni koji su dostigli petnaestogodišnji uzrast, a kume trinaestogodišnji. Kumovi stupaju u duhovno srodstvo sa krštenima i njihovim srodnicima, koje predstavlja prepreku za brak prema 53. pravilu Šestog Vaseljenskog sabora. Monah ne može da bude kum. Sveštenik ne može da bude kum onome koga krštava. U slučaju krajnje nužde krštenje može biti obavljeno i bez kuma.
Vreme i mesto krštenja
Iz svega do sada rečenog razumljivo je da ukoliko postoji potreba za hitno krštenje koje diktiraju izvesni razlozi ono se može obaviti u bilo koje vreme ako je to moguće, naravno u dogovoru sa sveštenikom. Krštenje dakle može da se obavi i pre podne i po podne i noću ako je to potrebno, u dane posta i praznike kao i u obične dane. Mesto za krštenje može biti Crkva ili dom roditelja.
O davanju imena djeci ?
O tome odlučuje i kum i roditelji a ako je kandidat za krštenje starija osoba onda se poštuje pre svega njena volja.Potrebno je naročito voditi računa da ime bude prikladno veri i narodu kome pripada. Moderna i strana imena mogu kasnije da budu problem upravo onome koji ih nosi i zbog toga Crkva preporučuje ona imena koja su lepa i tradicionalna a ne ona koja su trenutno popularna ili se daju samo zbog toga da bi se zadovoljila nečija želja.
Zašto je potrebno da se deca krštavaju?
U današnjem materijalizovanom svetu, gde se briga o deci često svodi na brigu za prikupljanje materijalnih dobara neophodnih za fizički razvoj, često se zanemaruje značaj njihovog duhovnog opstanka i razvoja. U želji da naprave pompezno krštenje, roditelji odlažu ovaj čin, ne vodeći računa o mogućim posledicama tog odlaganja. Neki, čak, smatraju da se krštenje može odložiti dok im deca ne odrastu.
Krštenje dece je još apostolska praksa, koju treba poštovati i danas. Krštenju dece treba pristupiti rano, najbolje dok su još bebe, bez odlaganja i čekanja da dete proslavi svoj prvi rođendan, da se sva rodbina okupi, ili da se steknu materijalni uslovi za gala proslavu krštenja. Duhovna vrednost krštenja iznad je svakog materijalnog razloga odlaganja ovog čina, jer što se ranije dete krsti, ranije će primiti i snagu novog života u Hristu.
Jedno od čestih pitanja je dali majka deteta treba da prisustvuje činu krštenja?
Pravilo je da majka ne prisustvuje krštenju deteta, ako se ono obavlja u periodu babina, odnosno do 40 dana nakon porođaja. Posle 40 dana od porođaja, ne samo da je poželjno nego i obavezno da majka, koja je dete fizički rodila, učestvuje u činu njegovog duhovnog rođenja.
Kako se smatraju roditelji u staroj Crkvi koji neodgovorno dozvole da im deca umru nekrštena?
U ranoj crkvi, roditelji koji su, zbog nemarnog i neodgovornog odnosa prema krštenju, dozvolili da dete umre nekršteno, smatrani su ubicama svoje rođene dece.
Ko može da vrši svetu tajnu krštenja?
Svetu Tajnu Krštenja mogu da savršavaju samo episkopi i sveštenici. Ali u slučaju nužde, ako nema sveštenika, a nekrštenome preti opasnost da će umreti, krštenje može da obavi i mirjanin [laik], muškarac ili žena, samo je potrebno da to lice bude pravoslavno i da shvata značenje i važnost krštenja. Ovakvo krštenje smatra se za delotvorno ako je obavljeno kroz trikratno pogružavanje (oblivanje vodom) u vodu sa izgovaranjem ustanovljene formule: “Krštava se sluga Božiji…” Takvo krštenje, ako kršteni ostane živ, sveštenik potom treba da dovrši drugim obredima ove Svete Tajne, ali bez ponovnog krštavanja.
Šta biva posle krštenja?
Onaj koji je kršten ne podrazumeva da će automatski biti hrišćanin, ako se krstio. Zato što je i krštenje izraz slobode. Biti hrišćanin je odgovorno. Sveta tajna krštenja nije magijska radnja, koja bi automatski izvršila na hrišćaninu promenu, bez njegove žive vere i aktivnog učešća u novom biću i životu. Krštenjem se stupa u Hristovu vojsku, ali vojnik još treba da se pokaže, da je stvarno borac, tj. podvižnik, trudbenik, aktivni učesnik u novoj realnosti. Krštenjem je Bog ljude učinio Svojom decom, tačno onako kao što je Hrista za vreme Njegovog krštenja na reci Jordanu nazvao Sinom svojim ljubljenim, i glas Boga Oca s neba i Duh Sveti u vidu goluba potvrdili su tu istinu. Tako i mi koji se krštavamo u osvećenoj vodi punoj blagodati Duha Svetoga, postajemo deca Božija, sinovi Božiji i braća Hristova. Krštenje je prva stepenica uzlaženja čoveka ka Bogu. Posle krštenja mora doći do preporoda i obnovljenja čitavog čovekovog života i mora doći i do duhovnog preporoda. Ako se ovo ne dogodi, krštenje neće uroditi plodom. Blagodat Božija koja se dobija na krštenju kao zalog, kao seme, rašće u čoveku i na različite načine se pokazivati tokom celog čovekovog života, ako čovek teži Hristu, ako živi u Crkvi i ispunjava zapovesti. Ako je krštenje bilo formalnost, dug tradiciji ili modi, i posle krštenja čovek nastavi da živi kako je živeo, on se lišava svih plodova Svete tajne, odvaja se od Hrista i izopštava sebe iz Crkve.
Kakva je razlika između krštenog i nekrštenog čoveka?
Mnogi će iz drugih religija reći, a i oni koji nisu kršteni: i mi smo ljudi kao i drugi, bio kršten ili nekršten . Mi im možemo odgovoriti jednim primerom: Ako mleko ostavimo i ne posolimo ga, ono će se pokvariti, ako posolimo mleko, ono će postati sir i moći će da se jede. I tako je krštenje so naša. Krštenje je velika i ozbiljna tajna, nije samo obred, omivanje, pranje, to imaju i druge religije. Krštenje je stupanje u Crkvu, stupanje u zajednicu svih vernih sa Hristom – a to pristupanje u Crkvu biva verom i ispovedanjem vere, po onome što ispovedamo u krštenju. Krštenjem se čovek oblači u Hrista, po rečima apostola Pavla koje se pevaju za vreme dok krštavani obilazi oko krstionice: Vi koji se u Hrista krstiste, u Hrista se obukoste. (Gal. 3,27). Krštenjem čovek umire za grehovni život i vaskrsava u novi, duhovni život. Kažemo da je porodica Crkva u malom,i jeste ali samo ako su joj svi članovi kršteni.
Sveta Tajna Miropomazanja
Miropomazanje je Sveta Tajna u kojoj verujući, uz pomazivanje delova tela svetim mirom u ime Duha Svetoga, dobija darove Duha Svetoga, koji ga podižu i daju mu snagu u duhovnom životu, kako bi bio jak, čvrst i nepokolebljiv u pravoslavno; veri, ljubavi i nadi, kako bi smelo i bez straha pred svima ispovedao ime Hrista Boga, i napredovao u svim vrlinama (Pravoslavii Katihizis i jektenija u činu miropomazanja jeretika).U deseti dan po Svome Vaznesenju, dan praznika Pedesetnice, Gospod Isus Hristos je apostolima, kao što je i obećao, nisposlao Duha Svetoga. Dobivši taj Dar, sveti apostoli su istoga dana počeli da ga predaju verujućima koji su se obratili zbog propovedi apostola Petra, kako se o tome saopštava Knjiga Dela apostolskih (2, 38). Prvobitno su apostoli nizvodili Duha Svetoga na verujuće kroz molitvu i polaganje ruku, da bi potom ovo sami izmenili, jer nisu mogli da stignu svuda i posete sve verujuće kako bi položili ruke na njih. Oni su ustanovili da se ova Sveta Tajna u Crkvi savršava kroz miropomazana. Reč “miro”na grčkom jeziku označava “blagodatni jelej”. Svetu Tajnu miropomazanja mogu da savršavaju samo episkopi i sveštenici, ali pravo osvećivanja svetog mira pripada samo episkopima.
Sveto Miro je uljana materija, spravljena od skupocenih mirišljavih biljaka, koju osvećuje Patrijarh na Veliki Četvrtak i razdijeljuje sveštenicima po eparhijama i parohijama. Sveto miro treba da se čuva u oltaru, uz poštovanje i opreznost, kako dolikuje svetinji, na Prestolu, u srebrnoj ili kristalnoj posudi. Za obavljanje svetih tajni krštenja i miropomazanja pravi se posebna kutijica, koja se obično naziva “mirnica”: u nju se stavlja posudica sa svetim mirom, posudica sa osvećenim jelejem, dva sučca za pomazivanje, sunđer i makazice za postriženje kose.Na zapadu, katolici i drugi ovu tajnu obavljaju kroz polaganje ruku i ona se kod njih naziva confirmatio. Vrši je samo episkop, odvojeno od krštenja, ne pre no što dete dođe do uzrasta između 7 i 12 godina od rođenja.
Prilikom svršavanja Svete Tajne krštenja, Pravoslavna Crkva s njom uvek sjedinjuje i Svetu Tajnu miropomazanja. No, postoje dva slučaja kada se Sveta Tajna miropomazanja svršava odvojeno od krštenja. To se događa: 1) kada se Pravoslavnoj Crkvi prisajedinjuju inoverni koji su već dobili pravilno krštenje, ali nisu pomazani svetim mirom, i 2) prilikom krunisanja, kada se pomazuju carevi (odnosno kraljevi). Miropomazanje, sjedinjeno sa krštenjem, obavlja se na sledeći način. Nakon oblačenja krštenoga u belu odeždu, sveštenik čita posebnu molitvu (tzv. Molitva Svetog Mira) u kojoj moli Boga da krštenome daruje “pečat dara Svetoga Duha”, da ga sačuva u osveštanju koje mu je dato, i učvrsti ga u pravoslavno; veri. Zatim mu krstoobrazno pomazuje čelo, oči, nozdrve, usne, oba uha, prsa, ruke i noge, i prilikom svakog pomazivanja govori: “Pečat dara Duha Svetoga, amin”. I dok se vidljivim mirom pomazuje telo, Svetim i Životvornim Duhom osvećuje se duša. Kao što je novorođenčetu za telesni rast potrebna hrana, tako je i duhovnom novorođenčetu radi uzrastanja, potrebna duhovna hrana – blagodat Božija. Krštenje je duhovno rođenje, a miropomazanje duhovna hrana novokrštenoga. Miropomazanjem svih čula, ceo čovek je učinjen Hramom Božijim. Posle miropomazanja sledi litija – ophođenje tri puta oko krstionice, uz pevanje stiha iz Poslanice Apostola Pavla Galatima (3, 27): Vi koji se u Hrista krstite, u Hrista se obukoste, Aliluja. Ovim ophodom je načinjen krug kome nema kraja, krug koji simbolizuje večnost, večno jedinstvo krštenoga i miropomazanoga sa Hristom. Posle čitanja Apostola i Jevanđelja, obavlja se omivanje (brisanje) svetog mira, kako bi se ono sačuvalo od obesvećenja, a zatim sledi postriženje kose. Postriženjem kose čovek daruje plod svoga tela kao žrtvu i zavetuje se Bogu.
Objašnjenje nekih radnji na krštenju
Na početku krštenja sveštenik čita tri molitve Oglašenja i sveštenik pre tih molitava duva u lice onog koji se krštava. Ovo duvanje u lice simvoliše: kao što je Bog pri stvaranju čoveka dunuo u lice duh životni, tako i onaj koji se krsti prima blagodat i snagu Svetog Duha.Zatim sveštenik čita tri Zaklinjanja ili molitve eksorcizma. U ovim molitvama sveštenik goni đavola u ime Hrista Boga, da izađe i odstupi od onoga koji se sprema za krštenje.Sveštenik okreće onog koji se krštava (tj. kuma sa detetom) zapadu, i pita ga tri puta: Odričeš li se satane i svih dela njegovih … Kum odgovara:Odričem se! Da bi sveštenik bio siguran on ponovo pita kuma: Jesi li se odrekao satane! – Kum: Odrekao sam se!Posle ovih pitanja, sveštenik traži od kuma da dune na dete koje se krštava, i da pljune na pod. Ovo duvanje i pljuvanje, znači, da onaj koji se krštava pokazuje da se gadi i da ima veliko neprijateljstvo prema satani, đavolu. Posle toga, sveštenik okreće onoga koji se krštava prema istoku i tada biva sjedinjenje sa Hristom, pitanjem: Sjedinjuješ li se sa Hristom! – Sjedinjujem se!Posle sjedinjenja sa Hristom kum izgovara Simvol vere. Simvol je kratak obrazac ili pravilo vere. Kada bi neko pitao Pravoslavnog hrišćanina da mu ukratko objasni u kakvog Boga veruju pravoslavni, on će mu izgovoritiSimvol vere. Po ovom Simvolu vere svaki kum, kao duhovni roditelj kumčeta, mora da vaspitava svoje kumče.Dalje, u nastavku krštenja, vrši se osvećenje vode.Osvećuje se ulje i sveštenik pomazuje uljem novokrštenog.Posle pomazivanja uljem vrši se krštenje uz izgovaranje reči: Krštava se sluga Božiji (ime deteta) u ime Oca, amin, i Sina, amin, i Svetog Duha, amin.Posle krštenja se dete oblači u belu košulju ili belo platno. Bela boja označava čistotu i nevinost. Posle krštenja čovek je čist od grehova.Vrši se miropomazanje. Pomazuje se ČELO – da se um posveti Bogu, OČI – da posmatraju slavu Božiju, USTA – da slave Boga, UŠI – da slušaju tajne Božije, RUKE – da čine dobra dela, PRSA – da se srce posveti Bogu, NOGE – da idu Božijim putevima.Uz pevanje pesme: Vi koji se u Hrista krstiste… (Jelici vo Hrista krestitesja…) sveštenik sa novokrštenim tri puta čini krug oko kupke gde je izvršeno krštenje.Ovo obilaženje u krug je slika večnosti – jer novokršteni stupa u večni savez sa Hristom.Sledi omivanje – tada se vrši brisanje onih delova tela koji su pomazani Svetim mirom, da ne bi došlo do profanacije i obesvećenja Svetog mira.Postriženje kose – Šišanje kose ima značajnu ulogu, time se pokazuje na simvoličan način skidanje grešnih misli. Šišanje kose znači i da se novokršteni predaje na poslušnost i služenje Bogu. Ovaj postrig kose je neka vrste žrtve koja bi se prinela Hristu.
Crkvena opština Koprivna – Modriča
Protojerej Jadranko Stojanović
