Dvije decenije od NATO bombardovanja Srbije

​Vazdušni napadi NATO snaga na Srbiju, odnosno tadašnju SRJ, počeli su na današnji dan prije 20 godina. Za 78 dana poginulo je između 1.200 i 2.500 ljudi.

Odluka o bombardovanju tadašnje SRJ donjeta je, prvi put u istoriji, bez odobrenja Savjeta bezbjednosti UN, a naredbu je tadašnjem komandantu savezničkih snaga, američkom generalu Vesliju Klarku, izdao generalni sekretar NATO-a Havijer Solana.

Klark je docnije u knjizi “Moderno ratovanje” napisao – ne samo da je planiranje vazdušne operacije NATO-a protiv SRJ intenzivirano sredinom juna 1998, već i da je završeno krajem avgusta te godine.

SRJ je napadnuta pod izgovorom da je krivac za neuspjeh pregovora u Rambujeu i Parizu o budućem statusu pokrajine Kosovo i Metohija.

Nakon što je odluku o neprihvatanju stranih trupa potvrdila Skupština Srbije, koja je predložila da snage Ujedinjenih nacija nadgledaju mirovno rješenje sukoba na Kosovu, NATO je 24. marta 1999. u 19.45 započeo vazdušne udare krstarećim raketama i avijacijom, na više područja Srbije i Crne Gore.

Devetnaest zemalja Alijanse počelo je bombardovanje sa brodova u Jadranu, iz četiri vazduhoplovne baze u Italiji, podržane strateškim bombarderima koji su poletjeli iz baza u zapadnoj Evropi, a kasnije i iz SAD. Najpre su gađane kasarne i jedinice protivvazdušne odbrane Vojske SRJ, u Batajnici, Mladenovcu, Prištini i na drugim mjestima.

Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 nedelja napada bar nekoliko puta nije našao na meti snaga NATO-a.

U bombardovanju je uništeno i oštećeno 25.000 stambenih objekata, onesposobljeno 470 kilometara puteva i 595 kilometara pruga. Oštećeno je 14 aerodroma, 19 bolnica, 20 domova zdravlja, 18 dječjih vrtića, 69 škola, 176 spomenika kulture i 44 mosta, dok je 38 razoreno.

U noći 23. aprila 1999. godine u dva sata i šest minuta nakon ponoći, NATO je u napadu na zgradu RTS-a usmrtio 16 radnika. To je bio prvi slučaj da je medijska kuća proglašena za legitimni vojni cilj.

Tokom bombardovanja izvršeno je 2.300 vazdušnih udara na 995 objekata širom zemlje, a 1.150 borbenih aviona lansiralo je blizu 420.000 projektila ukupne mase 22.000 tona.

NATO je lansirao 1.300 krstarećih raketa, izručio 37.000 “kasetnih bombi” od kojih je poginulo oko 200 osoba, a ranjeno više stotina i upotrebio zabranjenu municiju sa osiromašenim uranijumom.

Uništena je trećina elektroenergetskog kapaciteta zemlje, bombardovane su dvije rafinerije –u Pančevu i Novom Sadu, a snage NATO-a su upotrebile i takozvane grafitne bombe za onesposobljavanje elektroenergetskog sistema.

Poslije više diplomatskih pritisaka, bombardovanje je okončano potpisivanjem Vojnotehničkog sporazuma u Kumanovu 9. juna 1999, da bi tri dana potom počelo povlačenje snaga SRJ sa Kosova i Metohije.

Pošto je generalni sekretar NATO-a 10. juna izdao naredbu o prekidu bombardovanja, poslednji projektili su pali na područje sela Kokoleč u 13.30.

Tog dana je Savjet bezbjednosti UN usvojio Rezoluciju 1244, a u Pokrajinu je upućeno 37.200 vojnika Kfora iz 36 zemalja, sa zadatkom da čuvaju mir, bezbjednost i povratak više stotina hiljada albanskih izbjeglica dok se ne definiše najširi stepen njene autonomije.

Obilježavanje godišnjice

U Srbiji će  nizom komemorativnih manifestacija biti obilježene dvije decenije od početka agresije NATO-a.

Dan sjećanja na stradale biće obilježen u Nišu, u prisustvu predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i premijerke Ane Brnabić, predstavnika vojske, crkve, diplomatskog kora, građana.

Gradonačelnik Niša Darko Bulatović pozvao je građane da se okupe ispred Tvrđavskog mosta i odaju počast svim stradalima.

Kako je najavljeno, gradonačelnik Beograda Zoran Radojičić, porodice poginulih radnika RTS-a, pomoćnica ministra kulture i informisanja Slavica Trifunović, generalni direktor RTS-a Dragan Bujošević i v. d. direktora Televizije Srbije Ilija Cerović, položiće vijence ispred spomenika “Zašto”, u znak sjećanja na poginule radnike RTS-a.

Poštu poginulima u NATO bombardovanju kod spomen obilježja “Glasnik sa Straževice” na brdu Straževica, odaće predsjednik Skupštine grada Beograda Nikola Nikodijević, zamjenik gradonačelnika Goran Vesić i državni zvaničnici.

Zamjenik gradonačelnika Beograda Goran Vesić položiće cvijeće i na spomen-obilježje posvećeno Milici Rakić i djeci stradaloj u NATO agresiji.

U Novom Sadu, Dan sjećanja biće obilježen u kasarni Jugovićevo, a vijence će položiti delagacija Novog Sada, Pokrajinske vlade, Skupštine Vojvodine, te porodice pognulih pripadnika vojske.

Vojno-filmski centar “Zastava film” organizovaće u saradnji sa Jugoslovenskom kinotekom projekcije filmova “Da se ne zaboravi – 20 godina od NATO agresije na SRJ”.

Od 19.00 do 21.00 čas biće prikazani dokumentarni film “Vojska Jugoslavije u odbrani od NATO agresije” (49 min), reditelja Miluna Vučinića i Gorana Kostića i igrano-dokumentarni film “Voz” (13 min), reditelja Gorana Kostića, saopštilo je Ministarstvo odbrane.

Izvor: Nezavisne novine